Drogi do życia bez alkoholu

Z właściwą terapią wracającą do samostanowienia

Większość ekspertów zakłada, że w przypadku uzależnienia od alkoholu cel terapii polegający na stałej abstynencji jest rozsądny. Tylko wtedy, gdy ktoś pił alkohol przez stosunkowo krótki okres czasu w taki sposób, że można go uznać za nadużycie, jako cel terapeutyczny, tj. brak całkowitej abstynencji od alkoholu, możliwe jest zachowanie właściwe dla zdrowia i społeczeństwa.

Leczenie uzależnienia od alkoholu odbywa się zazwyczaj w czterech fazach:

• W pierwszej fazie, czyli fazie przygotowawczej, celem jest przygotowanie terapii, a przede wszystkim zbudowanie motywacji, która w pierwszej kolejności umożliwia przeprowadzenie terapii. Często czynią to lekarze rodzinni lub specjaliści, poradnie uzależnień, poradnie psychosocjalne oraz psychologowie lub psychoterapeuci.
• W drugiej fazie, fazie wycofania lub detoksykacji, ma miejsce fizyczne wycofanie alkoholu. Ta faza trwa około trzech do siedmiu dni. W tym czasie często zdarzają się silne fizyczne objawy odstawienia, dlatego też odstawienie jest zwykle przeprowadzane jako leczenie szpitalne i przy wsparciu leków. W łagodniejszych przypadkach może być ona jednak przeprowadzana również ambulatoryjnie, na przykład przy stałej opiece zarejestrowanego specjalisty.
• W późniejszej fazie wycofywania się i rehabilitacji celem jest ustabilizowanie danej osoby fizycznie, psychicznie i społecznie poprzez kompleksowe działania. W większości przypadków psychoterapeuci, terapeuci społeczni i specjaliści medyczni ściśle ze sobą współpracują. Środki te mogą być bardzo różne i zależeć od stopnia uzależnienia i motywacji pacjenta. Tak więc leczenie może być prowadzone albo jako leczenie szpitalne, częściowo szpitalne, na przykład w poradni dziennej, albo jako leczenie ambulatoryjne, na przykład w poradniach uzależnień lub w psychoterapii ambulatoryjnej.
• W fazie opieki pooperacyjnej celem jest ustabilizowanie powodzenia leczenia lub zapewnienie długotrwałej opieki nad pacjentem. Dla wielu pacjentów regularna obecność w grupie samopomocy jest bardzo ważna, aby zachować abstynencję w dłuższej perspektywie. Doświadczenie pokazuje, że wymiana z osobami borykającymi się z tymi samymi lub podobnymi problemami może pomóc im lepiej radzić sobie z własną sytuacją. Opieka pooperacyjna może jednak również polegać na dalszym uczestnictwie w psychoterapii lub uczęszczaniu na wizyty w poradni uzależnień przez dłuższy okres czasu. W przypadku poważnych form uzależnienia od alkoholu konieczne może być objęcie pacjentów długoterminową opieką stacjonarną, na przykład w domu opieki społecznej.
• Pacjenci z ryzykownym lub szkodliwym używaniem alkoholu nie muszą przechodzić przez fazę odstawienia. Fazy odstawienia i opieki pooperacyjnej odbywają się zazwyczaj ambulatoryjnie, zazwyczaj w formie psychoterapii lub regularnych indywidualnych lub grupowych rozmów w poradni uzależnień.

Kontrolowane picie

Badania wykazały, że niewielki odsetek osób uzależnionych od alkoholu, około ośmiu procent, jest zdolny do kontrolowanego picia. Nie jest jednak jasne, które czynniki odgrywają w tym rolę, a zatem również, którzy pacjenci są do tego zdolni, a które nie. Przynajmniej niektóre instytucje terapeutyczne oferują możliwość kontrolowanego picia w ramach terapii. Osoby poszkodowane muszą ściśle stosować się do wytycznych: Na przykład, ilość picia w tygodniu jest określana i pacjent musi być abstynentem przez co najmniej dwa dni w tygodniu. Jeśli jednak osobie dotkniętej chorobą nie uda się tego zrobić w określonym czasie, celem terapii powinna być również całkowita abstynencja.

Szanse na terapię

Większość osób dotkniętych tym problemem potrafi przezwyciężyć swoje uzależnienie od alkoholu jedynie za pomocą terapii. Jednak nawet po udanej terapii około 50 procent pacjentów z nałogiem alkoholowym nawraca w ciągu roku do dwóch lat po terapii stacjonarnej i 60 procent po terapii ambulatoryjnej.

Każdy, kto cierpi na uzależnienie od alkoholu, powinien mieć świadomość, że jego choroba nie może być naprawdę wyleczona. Nawet jeśli ktoś żył abstynencyjnie przez bardzo długi czas, to i tak może doprowadzić do nawrotu choroby po latach lub dekadach. Oznacza to, że osoby dotknięte chorobą muszą być wysoce zmotywowane i stale dążyć do życia w abstynencji.

Leczenie psychoterapeutyczne

W psychoterapii mogą być stosowane podejścia psychoanalityczne, dogłębne psychologiczne, behawioralne, małżeńskie i rodzinne.

Od 2011 roku nie jest już konieczne, aby pacjent wstrzymywał się od głosu w celu rozpoczęcia psychoterapii ambulatoryjnej. Jednak po pierwszych dziesięciu godzinach leczenia należy udowodnić, że pacjentowi udało się zachować abstynencję. W tym celu muszą być przedstawione obiektywne dane, które są zazwyczaj wartościami laboratoryjnymi z badania lekarskiego.

Ważnym elementem psychoterapii jest szczególne promowanie motywacji do zmiany zachowań związanych z piciem. Jest to szczególnie ważne na początku terapii, ale także podczas całego leczenia, ponieważ pacjenci są często rozdarci między pragnieniem zmiany a chęcią dalszego picia.

Ponadto w trakcie terapii mogą wystąpić sytuacje kryzysowe oraz drobne lub poważne nawroty choroby, po których pacjenci muszą być ponownie zmotywowani do zmiany spożycia alkoholu w sposób naprawdę trwały. Z tego powodu motywujący styl rozmowy według Williama R. Millera i Stephena Rollnicka jest często stosowany w terapii. Czyniąc to, terapeuta wyraża empatię wobec pacjenta, tzn. pokazuje pacjentowi, że go rozumie i jego stosunek do spożywania alkoholu.

Jednocześnie jednak stara się odkryć sprzeczności pomiędzy zachowaniem pacjenta w trakcie picia a jego ważnymi celami i wartościami, motywując go tym samym do zmian. Miller i Rollnick mówią o rozwijaniu się rozbieżności w tym kontekście. Na przykład, przy wsparciu terapeuty, pacjent może dojść do wniosku, że chociaż lubi pić i spotykać się z przyjaciółmi, to jednak czuje silną skruchę, jeśli zaniedbuje z tego powodu żonę i dzieci.

Ponadto terapeuta wielokrotnie podkreśla, że pacjent musi sam zdecydować, co chce zmienić i wyraża zrozumienie dla swoich obaw, obaw i trudności, według Millera i Rollnicka oznacza to opór.

Wreszcie, terapeuta stara się również promować oczekiwania pacjenta dotyczące własnej skuteczności. Oznacza to, że zawsze daje pacjentowi do zrozumienia, że zmiana jest możliwa i że ma on umiejętności zmiany swoich zachowań związanych z piciem.

Innym ważnym aspektem psychoterapii jest zapobieganie nawrotowi starych nawyków związanych z piciem. Z tego powodu terapeuta będzie współpracował z pacjentem w celu analizy tła jego picia i zidentyfikowania możliwych czynników wyzwalających nawroty choroby. Jednocześnie pacjent uczy się radzić sobie z sytuacjami ryzyka, które mogą wywołać ponowny nawrót picia. W większości przypadków początkowo uzgodniono, że w miarę możliwości należy unikać takich czynników wyzwalających, na przykład poprzez trzymanie pacjenta z dala od miejsc, w których pije się alkohol. W dalszym przebiegu leczenia pacjent może jednak nauczyć się radzić sobie z czynnikami wywołującymi spożycie alkoholu w inny sposób niż dotychczas. Na przykład, będzie ćwiczył odmawianie zaproszenia na piwo i zamawianie w zamian innego drinka.

Wreszcie, co nie mniej ważne, terapia sprawdza również, jak pacjent może zareagować w przypadku wystąpienia poślizgu, tzn. jeśli mimo terapii wypił alkohol i nadal nie wraca do swoich starych zachowań związanych z piciem. Jednocześnie w terapii leczone są również inne zaburzenia psychologiczne, takie jak zaburzenia depresyjne lub zaburzenia lękowe, które wywołały problematyczne zachowania związane z piciem alkoholu lub są ich skutkiem.

Terapia poznawczo-behawioralna

Centralnym aspektem terapii behawioralnej są rozmowy motywujące i środki zapobiegające nawrotom choroby. Terapeuta najpierw wspólnie z pacjentem opracowuje cele terapii, a następnie podejmuje konkretne kroki w celu osiągnięcia tych celów. Na przykład zostaną zidentyfikowane czynniki powodujące wysokie spożycie alkoholu.

Ponadto opracowano zalety i wady wcześniejszego spożycia alkoholu i porównano je z zaletami i wadami abstynencji lub umiarkowanego spożycia alkoholu.

Kiedy pacjent decyduje się na abstynencję lub kontrolowane spożywanie alkoholu, praktykuje rozpoznawanie wewnętrznych czynników wyzwalających ewentualne spożycie alkoholu w odpowiednim czasie i reagowanie na nie inaczej niż dotychczas. W zamian uczą się nowych i funkcjonalnych strategii radzenia sobie ze stresem i zachowań alternatywnych do konsumpcji alkoholu. Jeśli ktoś ma silną ochotę na alkohol, może na przykład pójść pobiegać albo wezwać powiernika, żeby się wypowiedział.

W szkoleniach dotyczących ekspozycji i odrzucenia, pacjenci praktykują sytuacje, w których alkohol odgrywa rolę. Uczy się radzić sobie z pokusą ponownego picia alkoholu i odrzucania ofert lub zaproszeń do picia w sposób społecznie właściwy.

Ponadto można również "skasować" czynniki wyzwalające spożycie alkoholu. W tym celu pacjent jest najpierw konfrontowany z czynnikami wyzwalającymi, np. zapachem piwa lub otwarciem butelki z piwem, w trakcie sesji terapeutycznej, a następnie w sytuacjach rzeczywistych, aż do momentu, gdy nie wywołują one już pragnienia picia alkoholu.